Osobowość borderline: Objawy, przyczyny i wsparcie

Borderline jest jednym z tych zaburzeń, o których ostatnio często się słyszy. Najczęściej między zdaniami w kontekście autodiagnozy albo omawiania czyjegoś zachowania. Popularyzacja terminu przyczynia się niejako do jego bagatelizowania. Tymczasem osoby faktycznie cierpiące na to zaburzenie osobowości borykają się na co dzień z wieloma trudnościami w relacjach, życiu zawodowym i utrzymaniu codziennych zobowiązań.

Czym jest osobowość chwiejna emocjonalnie?

Borderline personality disorder klasyfikuje się jako zaburzenie osobowości, co oznacza, że nie jest to choroba, ale sposób organizacji psychiki człowieka. Nie umniejsza to jednak w żaden sposób powadze diagnozy, bo zaburzenia osobowości przekładają się na bardzo wiele aspektów funkcjonowania człowieka. Determinują wzorce zachowania, które osoba cierpiąca na zaburzenie wykorzystuje w codziennym życiu. Klasyfikacja chorób ICD 10 dzieli osobowość chwiejną emocjonalnie na typ impulsywny i typ z pogranicza. Różnią się one ilością spełnionych kryteriów potrzebnych do postawienia diagnozy. Jakie więc są to kryteria?

Objawy zaburzenia borderline

Typ impulsywny charakteryzuje się skłonnością do szybkiego, pochopnego działania i podejmowania decyzji pod wpływem chwili. Wyraźna jest też skłonność do wchodzenia w konflikty, zapalczywość i brak cierpliwości. Aby postawić rozpoznanie, konieczne jest stwierdzenie co najmniej dwóch z następujących cech:

• tendencja do impulsywnych zachowań,
• skłonność do wybuchów gniewu lub stosowania przemocy,
• trudności w utrzymaniu działań, które nie dają natychmiastowej satysfakcji,
• niestabilność i zmienność nastroju.

W przypadku typu osobowości chwiejnej emocjonalnie z pogranicza konieczne jest spełnienie trzech z podanych poniżej kryteriów: 

• niepewność co do własnej tożsamości
• brak jasno określonych celów i preferencji, w tym także w sferze seksualnej
• wchodzenie w intensywne, niestabilne relacje, które wywołują emocjonalne kryzysy
• podejmowanie działań mających na celu uniknięcie potencjalnego porzucenia
• groźby lub podejmowanie prób samobójczych oraz samookaleczenia
• częste odczuwanie wewnętrznej pustki

Na pierwszy plan w obu tych typach wysuwa się niestabilność. To zaburzenie osobowości charakteryzuje się niezmienną chwiejnością, czyli szybkimi i gwałtownymi zmianami nastroju, które pojawiają się niezależnie od okoliczności zewnętrznych i potrafią trwać nawet kilka dni z rzędu. Niestabilny jest także obraz siebie, świata, swoich odczuć, celów i planów. W ciągu dosłownie kilku godzin może dojść do gwałtownej zmiany zapatrywań, dążeń i marzeń. Nietrudno się domyślić, że życie z tym zaburzeniem może być prawdziwie trudne. 

Diagnoza i leczenie Borderline

W diagnostyce najczęściej stosuje się wywiad kliniczny, kwestionariusze i obserwację behawioralną. Pomocny może być ustrukturyzowany wywiad kliniczny SCID-II (Structured Clinical Interview for DSM-IV Axis II Personality Disorders), stosowany do oceny zaburzeń osobowości z osi II DSM-IV. Zawiera on m.in. pytania o strach przed odrzuceniem przez bliską osobę czy o stabilność relacji interpersonalnych. 

Mimo że zaburzeń osobowości nie da się do końca wyleczyć, to podjęcie leczenia może pomóc zyskać nad nimi kontrolę. Dotychczasowe badania nad skutecznością leczenia wykazały zasadność psychoterapii i niekiedy dołączonej do niej farmakoterapii. Do najlepiej zbadanych nurtów oddziaływań terapeutycznych w przypadku osobowości chwiejnej emocjonalnie należą nurt poznawczo – behawioralny i psychodynamiczny. Pomocna może być także terapia schematów oraz dialektyczno-behawioralna (DBT). Zaś typ wprowadzonych leków zależy od nasilenia i rodzaju objawów występujących u danej osoby. Widać więc, że niezwykle ważna jest tu współpraca pacjenta, psychoterapeuty oraz psychiatry. 

Zaangażowanie pacjenta, czynne uczestniczenie w terapii oraz przyjmowanie leków są kluczowe dla procesu łagodzenia objawów. Niestety w przypadku zaburzeń osobowości typu borderline zaangażowanie w terapię może wahać się z dnia na dzień. Na początkowym etapie terapii istotna jest więc rola bliskich, którzy mogą wspierać pacjenta w zdrowieniu. 

Jak żyć z osobowością borderline i odnaleźć równowagę?

Prowadzenie satysfakcjonującego i spełnionego życia może być nie lada wyzwaniem, gdy borykamy się z borderline. Nie znaczy jednak, że nie jest to możliwe. Bardzo ważna jest odpowiednia diagnoza i poddanie się leczeniu, które może pomóc zminimalizować nasilenie i dokuczliwość objawów. Ważne jest także wsparcie osób bliskich osoby doświadczającej borderline.

Nie można zapominać, że życie z osobowością chwiejną emocjonalnie ma również swoje pozytywne aspekty. Osoby z tym zaburzeniem często mają doskonałe zrozumienie problemów związanych z osobowością, są bardzo spostrzegawcze i wrażliwe. Nierzadko wykazują się kreatywnością, a dzięki empatii i zdolności do zrozumienia innych potrafią wspierać osoby zmagające się z podobnymi trudnościami.