Zespół stresu pourazowego (PTSD)
PTSD – post-traumatic stress disorder, czyli zaburzenie stresu pourazowego. Co to takiego, jak się rozwija, jak wygląda leczenie i jak wspierać osoby doświadczające PTSD? Tego wszystkiego dowiesz się w dzisiejszym artykule.
Czym jest PTSD?
Jest to zaburzenie rozwijające się w wyniku silnej reakcji stresowej na traumatyczne wydarzenie. Mówiąc o wydarzeniu traumatycznym, mamy na myśli doświadczanie sytuacji zagrażającej życiu lub zdrowiu, a także bycie świadkiem takiej sytuacji. Jest to więc narażenie na śmierć lub groźba śmierci, wypadki, katastrofy naturalne, konflikty zbrojne czy przemoc. Trauma jest więc stanem psychicznym, który jest jedną z możliwych odpowiedzi na tego typu sytuacje. Problem zaczyna się wtedy, kiedy naturalna stresowa reakcja na nienormalne wydarzenie trwa długo po wydarzeniu, powoduje cierpienie lub zaczyna utrudniać codzienne funkcjonowanie. Wtedy zaczynamy mówić właśnie o PTSD.
Jakie są objawy PTSD?
Pewnie pierwszym i najbardziej charakterystycznym objawem, który przychodzi na myśl, gdy mówimy o PTSD są flashbacki. I to prawda. Rzeczywiście, żywe, niemal namacalne wspomnienia traumatyzującego wydarzenia są najbardziej znanym objawem PTSD. Zazwyczaj trwają one krótko i są powtarzalne. Pojawiają się w ciągu dnia lub w nocnych koszmarach i stwarzają wrażenie, że przenosimy się z powrotem do traumatycznej sytuacji. Mogą być przywoływane przez dźwięki, zapachy czy słowa, które choćby dalece przypominają traumatyczne wydarzenie. Charakteryzują się szczegółowością wspomnień, mimowolnością i zaburzeniem poczucia teraźniejszości. Flashbacki dosłownie przenoszą nas do sytuacji, o której chcielibyśmy zapomnieć i pogrążają nas w negatywnych emocjach.
Pomimo flashbacków, osobie doświadczającej PTSD mogą towarzyszyć zaburzenia koncentracji i uwagi, problemy ze snem, poczucie ciągłego niepokoju czy odrealnienia i dysocjacji („to nie dzieje się naprawdę”), impulsywność i zapalczywość, trudności w regulacji emocji, nieustanne napięcie i nieumiejętność rozładowania go. Charakterystyczne jest także unikanie sytuacji podobnych do wydarzenia traumatycznego, a także rozmów na ten temat.
Jak widać, PTSD znacząco wpływa na codzienne funkcjonowanie i utrudnia powrót do normalności, dlatego warto skorzystać z pomocy, by uporać się z traumą.
Na czym polega leczenie PTSD?
Na szczęście PTSD jest uleczalne i jeżeli objawy nie ustępują samoistnie po miesiącu, to warto zwrócić się do specjalisty, który może zaproponować jedną z wielu metod oddziaływania:
- Psychoterapię. Może być to forma terapii grupowej lub indywidualnej i ma na celu oswojenie sytuacji, nauczenie się sposobów opanowywania nagłego stresu, a także przeformułowanie myślenia o sytuacji traumatycznej.
- EMDR, czyli formę terapii, która polega na desensytyzacji i przepracowywaniu traumy za pomocą stymulacji zmysłów (najczęściej wzroku). Najczęściej odbywa się to poprzez wodzenie wzrokiem za palcem terapeuty podczas opowiadania o traumatycznym wydarzeniu. Dotychczasowe badania pokazują, że terapia EMDR może przyspieszyć przetwarzanie poznawcze i zmniejszyć stres emocjonalny. Szybkie i powtarzalne ruchy oczu mają na celu zmniejszenie intensywności nieprzyjemnych myśli i uczuć.
- Farmakoterapię, która może być stosowana jako działanie uzupełniające terapię i skoncentrowana jest głównie na leczeniu objawów PTSD, takich jak bezsenność, zaburzenia lękowe czy zaburzenia depresyjne.
Jak pomóc osobie zmagającej się z PTSD?
Rola wsparcia osób bliskich w walce z PTSD jest nieoceniona.
Przy wspieraniu osoby z PTSD niezwykle ważna jest cierpliwość i wyrozumiałość. Warto przy tym unikać porównań i uwag, że „mogło być gorzej”, pospieszania osoby straumatyzowanej w jej procesie zdrowienia czy bagatelizowania jej cierpienia.
Osobom postronnym może się wydawać, że skoro najgorsze minęło i udało się wyjść z wyjątkowo trudnej sytuacji, to będzie już tylko lepiej. Niestety PTSD jest zdradliwe i może wystąpić nawet z kilkumiesięcznym opóźnieniem po traumatyzującym wydarzeniu. Może także przeobrazić się w Complex PTSD, które pozostawia trwały ślad na psychice, a nawet osobowości osoby straumatyzowanej. Dlatego tak ważne jest korzystanie z pomocy specjalistów i ograniczenie oczekiwań.
Na leczenie PTSD należy patrzeć jak na rehabilitację po doznanym uszczerbku na zdrowiu i warto spodziewać się, że powrót do zdrowia może być procesem długotrwałym. Mogą w nim pomóc doraźne sposoby opanowywania stresu, takie jak techniki relaksacyjne, a przede wszystkim wsparcie i zrozumienie otoczenia osoby cierpiącej.
