Sezonowa depresja – jak z nią walczyć i dlaczego warto zwrócić na nią uwagę?

Gdy dni stają się krótsze, a słońce znika za gęstymi chmurami, wiele osób zaczyna odczuwać spadek energii, trudności z koncentracją, a czasem także obniżenie nastroju. Sezonowa depresja, znana również jako depresja sezonowa lub SAD (ang. Seasonal Affective Disorder), to dość powszechne zjawisko, które dotyka osoby szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Objawia się m.in. uczuciem smutku, brakiem motywacji oraz wzmożoną potrzebą snu i zmniejszoną aktywnością.

Warto jednak pamiętać, że depresja sezonowa jest stanem, który można skutecznie leczyć, i nie powinniśmy bagatelizować jej objawów. W tym artykule przyjrzymy się przyczynom depresji sezonowej, jej charakterystycznym symptomom oraz metodom, które mogą pomóc w jej łagodzeniu.

Co to jest depresja sezonowa? 

Depresja sezonowa, inaczej sezonowe zaburzenie afektywne (ang. Seasonal Affective Disorder, SAD), to rodzaj zaburzenia nastroju charakteryzującego się długotrwałym, co najmniej dwutygodniowym obniżeniem nastroju, brakiem motywacji do działania, poczuciem przygnębienia i rezygnacji. Depresja ta występuje sezonowo – najczęściej pojawia się jesienią i zimą, by z początkiem wiosny i lata przejść w stan remisji. Charakterystyczne jest tu ścisłe powiązanie objawów depresji z porami roku, co może wiązać się z niedoborem naturalnego światła oraz zmianą rytmów biologicznych organizmu.

Przyczyny depresji jesienno-zimowej?

Przyczyn występowania depresji sezonowej najczęściej upatruje się w zmianach długości dnia i nocy, a w szczególności w zmniejszonym dostępie do światła dziennego. Tak samo jak w przypadku innych rodzajów depresji SAD charakteryzuje się zaburzeniem równowagi neuroprzekaźników w mózgu i wyraźnym obniżeniem poziomu serotoniny. Dodatkowo poziom serotoniny jest obniżany przez niedobór witaminy D, którą pozyskujemy nie tylko z pożywienia, ale też przez eskpozycję skóry na działanie promieni słonecznych. Co oczywiste – w zimie takiej możliwości nie ma, więc pora zimowa często koreluje z niskim poziomem witaminy D, co dodatkowo utrudnia złagodzenie epizodu depresyjnego.

Za inne możliwe przyczyny występowania depresji sezonowej uważa się czynniki genetyczne. Czyli na zachorowanie na SAD bardziej narażone są osoby, w których rodzinie występowały epizody depresyjne. 

Ten rodzaj depresji częściej jest obserwowalny u kobiet, a także u osób, które przeprowadziły się z niższych szerokości geograficznych na wyższe. Zdecydowanie częściej pojawia się także u osób zamieszkujących tereny, gdzie ograniczony jest dostęp do światła słonecznego. Zauważono też, że częstość występowania SADu zmniejsza się wraz z wiekiem. 

Jak objawia się depresja sezonowa?

Bardzo często osobę cierpiącą na SAD męczy uczucie znużenia, które nie ustępuje nawet po dłuższym wypoczynku. Każda, nawet najzwyklejsza czynność wydaje się być niesamowicie męczącą i wymagającą dłuższej regeneracji po jej wykonaniu. Taka osoba może czuć się przytłoczona codziennymi obowiązkami, takimi jak praca, czynności domowe, opieka nad dziećmi czy zwierzętami domowymi. Często depresji sezonowej towarzyszy także zwiększona senność, zmiany apetytu, niezdolność do odczuwania radości z aktywności, które wcześniej należały do ulubionych. Nic nie cieszy, przyszłość rysuje się w jak najczarniejszych barwach. W ostrym przebiegu depresji sezonowej mogą pojawić się myśli rezygnacyjne czy samobójcze, które często wynikają z poczucia beznadziejności. Świat wydaje się być miejscem bardzo nieprzychylnym, a dodatkowo dojmujące jest odczucie własnej nieadekwatności. Taka osoba jawi się sobie jako niekompetentna, niezdolna do niczego, słaba. Ewidentnie zaniżone poczucie własnej wartości nie pomaga w obiektywnym spojrzeniu na własny stan, więc osobie pogrążonej w depresji sezonowej może wydawać się, że jest w sytuacji bez wyjścia. 

SAD często współwystępuje z wycofaniem z życia społecznego, odizolowaniem się od przyjaciół i znajomych, zmniejszaniem częstości kontaktu i unikaniem spotkań. Wynika to z silnego zmęczenia, ale też niepokoju wiążącego się ze spotkaniem innych ludzi.

Co zrobić, jeżeli podejrzewamy u siebie depresję sezonową (jesienno-zimową)?

Ze względu na kojarzenie występowania choroby z niedoborami światła słonecznego, stosowaną i uznawaną metodą leczenia SAD jest fototerapia, czyli inaczej naświetlania światłem LED o wysokiej intensywności. Sesje mogą odbywać się codziennie w godzinach porannych (tak, aby uregulować rytm dobowy pacjenta) i trwać od 30 min do kilku godzin. Fototerapia uznawana jest powszechnie za metodę skuteczną i nieobciążającą dla zdrowia. Czas terapii to zwykle kilka tygodni.

Inną metodą jest suplementowanie niedoborów witamin w organizmie (między innymi witaminy D) oraz przyjmowanie leków przeciwdepresyjnych. Pomocne jest także stosowanie zbilansowanej i zdrowej diety obfitującej w niezbędne składniki odżywcze, które przywracają równowagę hormonalną w organizmie i ułatwiają powrót do zdrowia. 

Często zaleca się także skorzystanie z psychoterapii, która umożliwia osiągnięcie długotrwałych rezultatów.  W jednym z zalecanych nurtów (CBT) psychoterapia polega na dążeniu do zastąpienia nieadaptacyjnych schematów myślowych tymi, które służą pacjentowi.

Oczywiście, metody leczenia mogą być stosowane wymiennie bądź uzupełniać się nawzajem, tak by jak najlepiej pomóc pacjentowi. Dlatego, jeżeli czujesz, że zima i jesień są dla Ciebie szczególnie trudne i wyniszczające, nie wahaj się poprosić o pomoc!